Một ngày dài hơn thế kỷ

"Một Ngày Dài Hơn Thế Kỷ" của Chingiz Aitmatov không chỉ là một câu chuyện về tang lễ, mà là một bức tranh toàn cảnh về cuộc đời, tình bạn, và sự biến đổi của thời gian. Giải thưởng Quốc gia Liên Xô năm 1982 dành cho tác phẩm này quả không ngoa. Câu chuyện xoay quanh Êđigây, người chứng kiến và trải nghiệm sự thay đổi chóng mặt của đất nước, được kể lại thông qua một ngày tiễn đưa người bạn thân. Ngày ấy, dài đến mức nó dường như ôm trọn cả một thế kỷ ký ức.

Điều ấn tượng nhất của tiểu thuyết chính là cách Aitmatov khéo léo đan xen quá khứ và hiện tại. Hành trình đưa tiễn người bạn đến nghĩa trang cổ kính Ana-Bâyít, nay là khu vực sân bay vũ trụ, trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt, dẫn dắt người đọc ngược dòng thời gian cùng Êđigây. Mỗi chặng đường, mỗi địa điểm đều gợi nhắc về một kỷ niệm, một giai đoạn đời người, từ những ngày tháng tuổi trẻ đầy nhiệt huyết cho đến những thăng trầm của cuộc sống sau này. Sự đối lập giữa quá khứ bình yên, giản dị với hiện tại đầy biến động, hiện đại tạo nên một sức mạnh cảm xúc mãnh liệt.

Tình bạn sâu đậm giữa Êđigây và người bạn quá cố được khắc họa một cách chân thực và cảm động. Đó không chỉ là tình bạn đơn thuần, mà còn là sự đồng hành, chia sẻ, cùng trải nghiệm những thăng trầm của cuộc đời. Thông qua hồi tưởng, người đọc hiểu thêm về con người của người bạn, về những ước mơ, hoài bão, và cả những nỗi niềm riêng tư của họ. Tình bạn ấy trở thành cột mốc đánh dấu những giai đoạn quan trọng trong cuộc đời Êđigây.

Tuy nhiên, tác phẩm không chỉ dừng lại ở việc kể về tình bạn. Nó còn là một bức tranh chân thực về xã hội Liên Xô trong thời kỳ chuyển đổi. Sự thay đổi chóng mặt từ một nghĩa trang cổ kính thành một khu vực sân bay vũ trụ tượng trưng cho sự phát triển kinh tế nhưng cũng là sự mất mát về văn hoá, về những giá trị truyền thống. Điều này khiến người đọc phải suy ngẫm về sự phát triển và những hệ lụy đi kèm.

Lối viết của Aitmatov sâu lắng, giàu hình ảnh, khiến người đọc như được sống cùng nhân vật, cùng trải nghiệm những cảm xúc vui buồn. Tuy có đôi chỗ miêu tả khá dài dòng, nhưng tổng thể tác phẩm vẫn giữ được sự cuốn hút và gây ấn tượng mạnh mẽ. "Một Ngày Dài Hơn Thế Kỷ" là một tác phẩm đáng đọc, không chỉ bởi giá trị văn chương mà còn bởi những thông điệp sâu sắc về tình bạn, về cuộc đời, và sự biến đổi không ngừng của thời gian. Đó là một trải nghiệm đọc đầy cảm xúc và suy ngẫm.